Spółdzielnia socjalna to główny element tzw. przedsiębiorczości społecznej, która jest w Polsce stosunkowo nowym instrumentem przeciwdziałania bezrobociu w formie aktywizacji społecznej i zawodowej osób znajdujących się w trudnej sytuacji, m.in. osób bezrobotnych, ale i np. niepełnosprawnych, czy opuszczających zakłady karne. Głównie z tego powodu spółdzielnie są wspierane przez lokalne samorządy.
Spółdzielnia to swoistego rodzaju połączenie stowarzyszenia i firmy, czyli sektora społecznego i biznesowego. Ma prowadzić działalność gospodarczą w oparciu o pracę wymienionych wyżej osób, ale też może realizować zadania pożytku publicznego, jak każda organizacja pozarządowa. Zysk osiągnięty przez spółdzielnię z działalności gospodarczej NIE MOŻE być dzielony między założycieli ani pracowników, co różni spółdzielnię od typowej działalności gospodarczej.
Status spółdzielni reguluje ustawa z dnia 27 kwietnia 2006 roku o spółdzielniach socjalnych (Dz.U. z 2006 r. nr 94 poz. 651 z późn. zm.) oraz uzupełniająco ustawa z dnia 16 września 1982 roku – Prawo spółdzielcze (Dz.U. z 2003 roku nr 188 poz. 1848 z późn. zm.).